Apartman ve Sitelerde Ortak Alanlarda Tadilat Kuralları: Kat Maliklerinin Hakları ve Yargıtay Kararları
Apartman ve sitelerde yaşayan kat maliklerinin en sık tartıştığı konuların başında ortak alanlarda yapılan değişiklikler gelir. Balkon kapatma, klima montajı, dış cephe boyası değiştirme ya da ortak alanlarda inşaat ve tesisat çalışmaları gibi durumlar, komşular arasında sık sık uyuşmazlıklara yol açmaktadır.
Geçtiğimiz günlerde Apsiyon Blog’da “Apartman ve Sitelerde Klima Montajı: Hukuki Kurallar, Yasaklar ve Yargıtay Kararları” konulu bir yazı yayınladık. Bu yazıda öne sürdüğümüz gerekçeler ile ilgili Apsiyon Blog ve Apsiyon YouTube hesaplarımıza çok sayıda soru geldi. Dolayısı ile konunun klima dış ünitesinin konulabileceği yerler çerçevesinden çıkarılarak daha farklı iş ve işlemlerin ortak yerlerde nasıl yapılabileceğini genel bir çerçevede açıklamanın doğru olacağını düşündük.
Bu yazımız aslında aşağıda sayılmış ve çoğaltılabilecek olan benzer konularda anahtar olan kuralların bilinmesi için hazırlanmış olup, birçok olaya baz alınacak bir yazı olarak kabul edilebilir. Kat maliklerinin aşağıdaki eylemlerini ayrı ayrı inceleyecek başka blog yazıları da yazacağız ancak her yazımızda tekrara düşmemek için şu an okuduğunuz yazıya atıf yapmak durumunda kalacağız.
Kat mülkiyetine tabi apartman ve sitelerde ortak alanlarda inşaat, tadilat, boya ve tesis işlemleri için hangi izinler gerekir?
Kat Mülkiyeti Kanunu ortak alan, ortak alanlarda inşaat izni, apartmanda boya değişikliği izni, yargıtay kararları ve maliklerin haklarıyla ilgili tüm detaylar bu yazıda.
• Apartmanda tadilat kuralları nelerdir?
• Balkon kapatma yasal mı?
• Güvenlik amacı dışında pencerelerine demir parmaklık yaptırılabilir mi?
• Balkona, cama demir parmaklık – korkuluk, panjur takılabilir mi?
• Açık balkon sabit camekan dahil kapalı hale getirilebilir mi?
• Bağımsız bölümün balkonunun dış duvarının ya da daire kapısının rengi, diğer maliklerin rızası olmadan değiştirilebilir mi?
• Ortak yerlerden olan dış duvarlara montaj yaptırmak suretiyle güneşlik tente yaptırılabilir mi?
• Mimari projede olmayan bir baca bağımsız bölüme yaptırılabilir mi?
• Bağımsız bölümlerde yapı statiğine aykırı ve anayapıya zarar veren değişiklikler yaptırılabilir mi?
Bu maddeye göre;
• kat malikleri, anagayrimenkulün bakımına ve mimari durumu ile güzelliğini ve sağlamlığını titizlikle korumaya mecburdurlar.
• kat maliklerinden biri, bütün kat maliklerinin beşte dördünün yazılı rızası olmadıkça anagayrimenkulün ortak yerlerinde inşaat, onarım ve tesisler, değişik renkte dış badana veya boya yaptıramaz, değişiklik yapamaz.
• kat maliki kendi bağımsız bölümünde anayapıya zarar verecek nitelikte onarım, tesis ve değişiklik yapamaz.
• Her kat maliki anagayrimenkule ve diğer bağımsız bölümlere, kusuru ile verdiği zarardan dolayı diğer kat maliklerine karşı sorumludur.
O halde kat maliklerinin bu sorumluluklarının ölçüsü ne olacaktır? Yani bir kat maliki gerek ortak yerde gerekse kendi bağımsız bölümünde ya da eklentisinde inşai olsun ya da olmasın hangi işleri yapıp yapamayacağına nasıl karar verecektir? Diğer kat malikleri hakları nasıl korunacaktır?
Yönetim Planı Nedir? (Kat Malikleri İçin Not Defteri)
Bu yazımız;
1) Herhangi bir kat malikinin kendisinin ortak yerlerde yapacağı aşağıdaki işlere ilişkin olup, “634 Sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu ne diyor?” sorusunun yanıtını içermektedir. Kat malikleri, binanın mimari durumunu, sağlamlığını ve estetik görünümünü korumakla yükümlüdür.
2) Bir malikin ortak yerde yapmak istediği inşaat, onarım ve tesisler, değişik renkte dış badana veya boya, elektrik hattı çekimi, klima montajı, basit tamir ve tadiller, camekan uygulamaları, korkuluk, pergola, çardak/kameriye ve benzerlerinin yapımı ile bölme duvar, bahçe duvarı, duvar kaplamaları, baca, saçak, çatı ve benzeri elemanların tamiri ve pencere değişimi, bahçelerde sınırların belirlenmesi gibi iş ve işlemlere ilişkindir.
3) Yukarıda sayılan işlerin bir malik tarafından ortak yerlerde yapılabilmesi için yönetim planında izin verilmesi ya da bu izin yönetim planında verilmemiş ise kat malikleri kurulunda beşte dört çoğunluk ile kabul edilmesi gerekir. Malikler kurulunda bu yeter sayının toplanması sağlanamaz ise ortak alanlarda inşaat, onarım, tesis ve farklı renkte boya gibi değişiklikler için kat maliklerinin 4/5’inin yazılı izni gerekir.
4) Söz konusu iş “esaslı tadilat” kapsamında ise “yapı ruhsatı değişikliği” eki olan “onaylı mimari, statik, tesisat vs. projeleri” değişikliği gerektiriyorsa diğer maliklerin beşte dördünün kabul etmesi de yeterli olmayacaktır. Eğer yapılacak değişiklik mimari projede değişiklik gerektiriyorsa, bu kez tüm maliklerin oybirliği ve belediye onayı zorunludur.
5) Aynı işlerin kat malikleri genel kurulunda tüm maliklere hizmet verecek şekilde yapılmasına karar verilmesi halinde gereken koşullar ve yeter sayı değişecek Kat Mülkiyeti Kanunun 42. ve 43 maddeleri geçerli olacaktır.
Bazı daire sahipleri kendi bağımsız bölümlerinde veya bağımsız bölümün eklentilerinde ya da tüm maliklere arsa payları oranında ait olan ortak yerlerde yaptıkları değişikliklerin savunmasını yaparken,
“bana göre mimari güzellik bu”
“zaten çirkindi daha estetik hale getirdik”
“şu sebeple kullanılamıyordu, fonksiyonel hale getirdik” gibi subjektif fikirler öne sürerler.
Oysa Kat Mülkiyeti Kanunun 19. Maddesinin hükümlerine göre korumaya alınan mimari durum ve güzelliğin dayanağı;
• ana yapının yapı ruhsatının eki olan onaylı mimari ve tesisat projeleri ile
• vaziyet planıdır.
Burada tapu sicilinde kayıtlı olan yönetim planının ise onaylı proje ve vaziyet planları gibi mimari durum ve güzelliğin dayanağı sayılıp sayılmaması konusunda kuşkumuz olmalıdır. Sebebi de yönetim planına yazılan ancak mimari projeye uygun olmayan hususların olabilmesidir. Birçok yönetim planının ilgili idarece tarafından onaylanmış yapı ruhsatı eki olan onaylı mimari, tesisat ve diğer projelere aykırı olacak şekilde yapıların, eklemelerin, parçaların ve maniaların yapılmasına izin veriyor olması da bilinmektedir.
Ancak, mimari projeye aykırı olarak yönetim planına konan hükümler bağlayıcı değildir. Bu durumda yönetim planı değil, mimari proje uygulanmalıdır. 5. HD. 12.6.1989, 89/23673-12885; YHD. 5/1990
Apartmanda Ortak Alan İşgali Nedir?
Dolayısı ile kat maliklerinden her birisi ayrı ayrı olarak rızası alınmadan, diğer kat maliklerince anagayrimenkulün ortak yerlerinde onaylı projesine aykırı olarak her türlü tesis ve değişiklik yapılmasına karşı çıkma ve yapılmış olanların da eski hale getirilmesini isteme hakkına sahiptir.
KMK’nun 19. maddesinin ikinci fıkrasında ifade edilen “yeter sayı” 5711 Sayılı Kat Mülkiyeti Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun 28.11.2007 tarihinde yürürlüğe girmeden önce “bütün maliklerinin rızasını gerektirirken” sonrasında “bütün maliklerinin beşte dördünün yazılı rızası” haline dönüştürülmüş olsa dahi;
maliklerden birinin ortak yerlerde yapmak istediği değişiklik eğer mimari projenin değişimini gerektiriyorsa bu durumda İmar Kanununa göre mimari projenin değişikliği gerekecek ve tüm maliklerin beşte dördünün yazılı onayı yeterli olmayacak, tüm bağımsız bölüm maliklerinin muvafakati gerekecektir.
28.11.2007 tarihinde 5711 sayılı kanun yürürlüğe girmeden önceki yargıtay kararları apartman tadilatlarında;
• “Bir malikin diğer tüm kat maliklerinin rızası alınmadan, ana gayrimenkulün mimari projesine aykırı biçimde açık balkonu alüminyum doğrama ve camekânla kapatmaya hakkı yoktur.” (5. HD., 6.4.1987, 1987/1304 E., 1987/6286 K.)
• “Balkonun camekanla kapatılması halinde, tesisat ortak yerlerde yapılmış sayılır. Bu halde kat maliklerinin hepsinin onayı gerekir.” (5. HD. 19.1.1970, 69/6574-70/253; TİK, 1970/1, s. 40)
ifadeleri bulunmaktadır. “Balkon camekanla kapatılamaz” özü olan bu kararlarda, balkonun camekanla kapatılmasının tüm maliklerin izni olmadan yapılamayacağı belirtilmiştir.
28.11.2007 tarihinde 5711 sayılı kanun yürürlüğe girdikten sonraki yargıtay kararlarında ise verilecek rızanın yeter sayısı diğer kat maliklerinin 4/5'inin yazılı onayı haline gelmiş durumdadır.
“Kat malikleri, ana taşınmazın mimari durumunu titizlikle korumakla yükümlü olup, kat maliklerinden biri, bütün kat maliklerinin 4/5'inin yazılı rızası olmadıkça anataşınmazın ortak yerlerinde inşaat, onarım, tesis ve değişiklik yapamaz. (18. HD. 11.11.2008/8077-11899)”
Örnek vermek gerekirse;
Bir malikin balkonunun dış cephesinin rengini mevcut binanın renginden başka bir renk olarak boyamak istemesi halinde, bütün kat maliklerinin beşte dördünün yazılı rızasını alması gerekecektir.
Aynı malikin balkonunu tuğla, betonarme ve benzeri yapı malzemeleri ile kapatmak istemesi ya da camekanla kapatıp balkon iç duvarını yıkarak balkonunu yer kazanmak amacı ile salon ya da odasına dahil etmek istemesi halinde, bu işlemler mimari projenin değişikliğini gerektireceğinden diğer tüm maliklerin yazılı onayını alması ve mimari proje değişikliği ile ilgili olarak belediyeye başvurması gerekecektir.
Yargıtay kararları göz önüne alındığında da onaylı mimari proje bulunuyor ve bu projede değişikliği öngören bir işlem yapılıyorsa o halde bütün kat maliklerinin muvafakati alınmadan, diğer kat malikleri tarafından ve yerel yönetimce onaylanmış bir tadilat projesi olmadan ana yapının bir yerinde bir değişiklik yapılması Kat Mülkiyeti Yasasına aykırılık teşkil edecektir.
“Böyle bir değişikliğin örneğin binaya zarar vermemesi veya yapının dış görünümünü bozmaması durumu dahi değişikliğe geçerlilik ve haklılık kazandıramayacaktır.” (18. HD., 24.4.2002 Tarih, 2002/3945 Esas, 2002/4635 Karar)
Yukarıdaki açıklamalarımıza göre bir malik, ortak yerlerde proje değişikliği gerektirmeyen herhangi bir iş için dahi olsa örneğin;
• inşaat,
• onarım,
• tesis, tesisat, makine konulması, enerji çekilmesi,
• değişik renkte dış badana veya boya,
• otoparkta kendi tapusuna eklenti olarak kaydedilmemiş olan aracını park ettiği yere (yönetim planı ya da genel kurul kararı ile tahsisli olsun veya olmasın) elektrik hattı çekilmesi,
• balkonuna camekan yaptırılması gibi
basit işleri tapu sicilinde kayıtlı olan yönetim planı izin vermedikçe ya da yönetim planında bir açıklama yoksa kat malikleri genel kurulunun beşte dördü izin vermedikçe yapamaz.
Toplu yapılarda ise blokların her birinin ortak yerleri için o bloğun kat malikleri kurulu, toplu yapı ortak yerleri için ise toplu yapı temsilciler kurulunun temsil ettiği bağımsız bölüm sayısının beşte dördünün onayı gerekecektir.
Apartman ve Sitelerde Klima Montajı: Hukuki Kurallar, Yasaklar ve Yargıtay Kararları
Ortak yerlerde;
kat maliklerinden herhangi birinin,
• diğer kat maliklerinin beşte dördünün yazılı rızasını almadan,
• eğer yapacağı değişiklik mimari proje değişikliğini gerektiriyorsa tüm maliklerin yazılı muvafakatini alıp, proje değişikliği ile ilgili olarak belediyeye başvuru yapmadan,
değişiklik yapması (inşaat, onarım ve tesisler, değişik renkte dış badana veya boya yaptırması vs.) halinde,
• diğer kat maliklerinden herhangi biri
• veya kat maliki olan yönetici
• ya da kat malikleri kurulunca bu konuda yetkili kılınmış yönetici,
anagayrimenkulün bulunduğu yerde arabuluculuk başvurusu yaparak, uzlaşılamaması halinde sulh hukuk mahkemesinde dava açıp, müdahalenin önlenmesini ve durumun eski hale getirilmesini isteyebilir.
Açılacak davanın konusu “ortak yerlerde yapılan değişikliğin projesine uygun eski hale getirilmesi” ve “el atmanın önlenmesidir.”
Yönetici, Müdahalenin Önlenmesi ve Projeye Aykırılık Davası Açabilir Mi?
9) Malik tarafından yapılmak istenen iş yeni bir kapalı mekan oluşturmak amacıyla yapılmak isteniyorsa,
10) Tuğla, betonarme ve benzeri yapı malzemeleri ile kapatılmak isteniyorsa,
11) Anagayrimenkulün mimari olarak belirleyici unsurları olan yapılarının veya mütemmimlerinin sökülmek, kırılmak , genişletilmek ya da üzeri sabit tesisler ile devam edilerek kapatılmak sureti ile ilgili ortak yerin fonksiyonunu kaybettirecek şekilde yapılmak isteniyorsa,
12) Yapılan işlem sonrasında bağımsız bölüme komşu olan tavan, taban ve duvarın kaldırılarak bağımsız bölümün iç hacimlerine katılması isteniyorsa
13) Kat Mülkiyeti Kanununa, İmar Kanunu ve yönetmeliklerine, binanın onaylı mimari projesine aykırılık teşkil eden sabit bir tesis şeklinde yapılmak isteniyorsa,
Aşağıdaki maddeler için ise tüm maliklerin onayı dahi olsa anagayrimenkulün statik projesi değişmeden, yapı denetim onayı ve ruhsat değişikliği yapılmadan herhangi bir işlem yapılamaz.
14) Sabit nitelikte olsun ya da olmasın anayapıya zarar verecek işlerin yapılmak istenmesi,
15) Binanın taşıyıcı kolon, kiriş, perde duvarları üzerinde geçit açmak, bunları daraltmak, kesmek, küçültmek gibi iş ve işlemler
Apartman ve Site Yönetim Planına Nereden ve Nasıl Ulaşılır?
Birçok yönetim planında onaylı proje ve vaziyet planlarına aykırı olmayan ancak bazı işlerin yapılmasına kısıt gerektiren kurallar yazılı olabilir.
Örneğin;
• bir malikin tapu kayıtlarında bağımsız bölümün eklentisi olan depo alanında bu eklentinin tüm depo mahallinin hava sirkülasyonunun sağlanması amacı ile bölmeler ile kapatılamayacağına ilişkin bir hüküm var ise
• ya da bahçe katı olan bağımsız bölümün yönetim planında kendisine tahsis edilmiş olan bölümünün sınırlarında belirlenmiş ayırıcılar ya da manialar dışında malzemeler ile sınırın kapatılamayacağına dair bir kısıtlama var ise
• veya Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin “Yapı Ruhsatı Gerektirmeyen İnşai Faaliyetler'' başlıklı 59. Maddesinde sayılmış olan “basit tamir ve tadiller, balkonlarda yapılan açılır kapanır katlanır cam panel uygulamaları, korkuluk, pergola, çardak/kameriye ve benzerlerinin yapımı ile bölme duvar, bahçe duvarı, duvar kaplamaları, baca, saçak, çatı ve benzeri elemanların tamiri ve pencere değişimi” gibi “ruhsata tabi olmayan” işlerin yapılamayacağına ilişkin yasaklar var ise
tapu sicilinde yönetim planı değişikliği gerçekleştirilmeden bu işlerin yapılması da mümkün değildir.
Diğer taraftan yönetim planında açıkça yasaklanmış olan bir işin kat malikleri kurulunun beşte dördünün çoğunluğu ya da oybirliği ile karar alınsa dahi uygulaması hukuka aykırı olup öncelikle yönetim planının ilgili maddesinin tapu sicilinde değiştirilmesi gerekmektedir.
18. maddeye göre “Kat malikleri, gerek bağımsız bölümlerini, gerek eklentileri ve ortak yerleri kullanırken doğruluk kaidelerine uymak, özellikle birbirini rahatsız etmemek, birbirinin haklarını çiğnememek ve yönetim planı hükümlerine uymakla, karşılıklı olarak yükümlüdürler.
Bu kanunda kat maliklerinin borçlarına dair olan hükümler, bağımsız bölümlerdeki kiracılara ve oturma (Sükna) hakkı sahiplerine veya bu bölümlerden herhangi bir suretle devamlı olarak faydalananlara da uygulanır; bu borçları yerine getirmiyenler kat malikleriyle birlikte, müteselsil olarak sorumlu olur.”
Aynı maddenin ikinci fıkrasına göre “kat maliklerinden biri, bütün kat maliklerinin beşte dördünün yazılı rızası olmadıkça anagayrimenkulün ortak yerlerinde inşaat, onarım ve tesisler, değişik renkte dış badana veya boya yaptıramaz, değişiklik yapamaz.”
İkinci fıkranın devamında ise “Ancak, ortak yer ve tesislerdeki bir bozukluğun anayapıya veya bağımsız bir bölüme veya bölümlere zarar verdiğinin ve acilen onarılması gerektiğinin veya anayapının güçlendirilmesinin zorunlu olduğunun mahkemece tespit edilmiş olması halinde, bu onarım ve güçlendirmenin projesine ve tekniğine uygun biçimde yapılması konusunda kat maliklerinin rızası aranmaz.” ifadesi bulunmaktadır.
Maddenin son fıkrasında “Her kat maliki anagayrimenkule ve diğer bağımsız bölümlere, kusuru ile verdiği zarardan dolayı diğer kat maliklerine karşı sorumludur.” denilmiştir.
Görüşmek üzere…