Apsiyon Blog / Yöneticinin El Kitabı

İşten Çıkış Kodunun Belirlenmesinde Dikkat Edilecek Hususlar

Ozan Özen

14 Mart 2022

Konu Başlıkları

İşten çıkış kodu; iş ilişkisinin sona ermesi sonrasında işçi adına hazırlanan işten ayrılış bildirgesinde iş akdinin neden ve hangi tarafın isteğiyle sonlandığını gösteren rakamsal bir kodu ifade eder. İş ilişkisinin sona erme gerekçesi ve hangi tarafça feshedildiği tespit edildikten sonra işverenin iş ilişkisinin sona erdiğini Sosyal Güvenlik Kurumu’na 10 gün içinde “İşten Çıkış Kodları” vasıtasıyla bildirmesi gerekir.

İşten çıkış kodunun doğru belirlenmesi işçi ve işveren arasında ileride doğabilecek uyuşmazlıkları bertaraf etmek adına önemli bir adımdır. İşten çıkış kodu hatalı oluşturulan bir işçinin hak kaybına uğraması durumunda kendi talebiyle işten çıkış kodunu değiştirebilmesi mümkün değildir. Bu konuda işverene başvurduğu halde işveren tarafından “kod değişikliği” talebi reddedilen işçi, gerekli belgeleri SGK’ya sunarak şikayet bildiriminde bulunabileceği gibi netice elde edememesi halinde işten çıkış kodunun doğru tespiti için bir tespit davası ve varsa zararlarının karşılanması için tazminat davası açması da mümkündür.

İşçinin kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, işsizlik maaşına hak kazanması, nakdi ücret desteği gibi taleplerinin belirleyicisi olan işten çıkış kodunun yanlış veya yanıltıcı şekilde girilmesi işverenin cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalmasına neden olabileceği gibi işçilerin de bazı haklardan yararlanamamasına veya haksız şekilde yararlanmasına neden olabilecektir. Bir örnek vermek gerekirse; işverenin herhangi bir gerekçe belirtmeksizin işçiyi işten çıkarttığı buna rağmen işten çıkış kodunu “03-işçinin istifası” olarak belirttiği varsayımında işçi gerçek durumda işsizlik maaşına hak kazanabileceği halde hatalı işten çıkış kodu belirlenmesi nedeni ile işsizlik maaşı alamayacaktır.

Başka bir örnek ile devam edelim; işçinin istifa etme isteğini işverene ilettiği durumda işçinin işsizlik maaşı alması mümkün değildir. Ancak işçi işsizlik maaşı almak için işten çıkış kodunun farklı bir şekilde girilmesini istediğinde artık bu hukuka aykırı talebin işverence karşılanmaması gerekmektedir. Aksi takdirde işçiye haksız işsizlik maaşı bağlanması, resmi bir kurumu zarara uğratabilecek ve bu işlemle dolandırıcılık suçunun unsurları oluşabilecektir. Bu hallerin tespitinde ise işverenlere idari para cezası verilmesi haricinde işverenlerin kısa çalışma ödeneği veya nakdi ücret desteklerinin durdurulması, geri alınması gibi yaptırımlar da gündeme gelebilecektir. Bu çerçevede iş akdinin sona erme süreci hangi gerekçeye dayanırsa dayansın işverenlerin dikkat ve özen yükümlülüğü çerçevesinde doğru çıkış kodunu belirlemesi gerekmektedir.

İş ilişkisi sona eren çalışanlar E-devlet kapısı üzerinden hangi kod kullanılarak işten çıkarıldıklarını kendi statülerine uyan 4A, 4B ve 4C sigortalılık hizmet dökümü sayfasından öğrenebilirler. 01.04.2021 tarihli Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı’nın E-69053920-010.06.01-23171689.1.04.2021 sayılı Genelgesi ile güncellenen İşten Çıkış Kodları ve çalışanların hangi hallerde kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ile işsizlik maaşına hak kazanıp kazanmadıklarına dair kod tablosunu aşağıdadır.

2013/11 Sayılı Genelgede Değişiklik Yapan 2021/9 Sayılı Genelge

İşten Çıkış Kodu	İşten Çıkış ve Fesih Nedenleri	Kıdem Tazminatı	İhbar Tazminatı	İşsizlik Maaşı
1	Deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshi
2	Deneme süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi
3	Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (istifa)		*
4	Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi	+	* *	+
5	Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi	+		+
8	Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle	+
9	Malulen emeklilik nedeniyle	+
10	Ölüm	+
11	İş kazası sonucu ölüm	+
12	Askerlik	+		*** * ***
13	Kadın işçinin evlenmesi	+
14	Emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması	+
15	Toplu işçi çıkarma	+	* *	+
16	Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer işyerine nakli
17	İşyerinin kapanması	+	* *	+
18	İşin sona ermesi	+	* *	+
19	Mevsim bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır)
20	Kampanya bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır)
21	Statü değişikliği
22	Diğer nedenler
23	İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih	+		+
24	İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih	+		+
25	İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış nedeni ile fesih	+		+
26	Disiplin kurulu kararı ile fesih
27	İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih	+		+
28	İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih	+		+
30	Vize süresinin bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullan tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır)
31	Borçlar Kanunu, Sendikalar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih	+	+	+
32	4046 sayılı kanunun 21. maddesine göre özelleştirme nedeni ile feshi	+	+	+
33	Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi	+		+
34	İşyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih	+	+	+
35	6495 SK nedeniyle devlet memurluğuna geçenler	+
36	KHK ile işyerinin kapatılması
37	KHK ile kamu görevinden çıkarma
38	Doğum nedeniyle işten ayrılma
39	696 KHK ile kamu işçiliğine geçiş
40	696 KHK ile kamu işçiliğine geçilememesi sebebiyle çıkış	+	+	+
41	Re’sen işten ayrılış bildirgesi düzenlenenler: (SGK tarafından değişik gerekçeler nedeniyle işten ayrılışları re’sen düzenlenenler için seçilecek koddur)
42	4857 sayılı Kanun Madde 25-II-a: İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.
43	4857 sayılı Kanun Madde 25-II-b: İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.
44	4857 sayılı Kanun Madde 25-II-c: İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.
45	4857 sayılı Kanun Madde 25-II-d: İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması.
46	4857 sayılı Kanun Madde 25-II-e: İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.
47	4857 sayılı Kanun Madde 25-II-f: İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
48	4857 sayılı Kanun Madde 25-II-g:İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
49	4857 sayılı Kanun Madde 25-II-h: İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
50	4857 sayılı Kanun Madde 25-II-ı: İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.

* İhbar öneline uyulmaz ise işveren kazanır.
** İhbar öneline uyulmaz ise işçi kazanır.
***Askerlik sonrasında alınabilir.

Uyarı: Bu yazı, Apsiyon Blog için hazırlanmıştır. İlgili yazının izinsiz kullanılması, aleni ortamlara asılması, sosyal medya ya da çevrim içi web tabanlı iletişim araçları ve diğer sözlü yazılı yayınlarla kullanılması, izinsiz her türlü formata çoğaltılması hukuka aykırıdır. İzinsiz kullanım halinde her türlü hukuki ve cezai yola başvurulur. Hukuki bilgilendirme kapsamında verilen bilgiler ilgili mevzuat çerçevesinde belirtilmiş olup, okuyucuya herhangi bir sonuç vaat etmez. 